COMBI Hoogbegaafd kind begeleiden

Hoogbegaafd kind begeleiden

Aangepast onderwijs

Aansluiten bij hun aard

Uitdagingen bieden

Hoogbegaafd kind begeleiden

Hoogbegaafde kinderen zijn kinderen met een groot ontwikkelingspotentieel, een sterk creërend (denk)vermogen en een grote gedrevenheid.
In de kern zijn het bruisende, intense, nieuwsgierige, autonome kinderen.
Hoogbegaafde kinderen hebben het nodig om hun hersenen te laten kraken. Ze willen onderzoeken, creëren en ontdekken.
Ze hebben het nodig om nieuwsgierig en kritisch te mogen zijn en ergens vol voor te gaan.
Op jonge leeftijd vragen ze zich bijvoorbeeld af hoe het water in de kraan komt, of hoe de eerste mens is geboren.
Of ze proberen te ontdekken hoe de wereld rechtvaardiger zou kunnen worden gemaakt en wat zij daarvoor zouden moeten doen.
Helaas strookt deze manier van zijn vaak niet met wat er in scholen van hen wordt verwacht. Ze moeten zich aanpassen aan het lesprogramma waarin de lesstof beetje bij beetje wordt aangeboden.
Het zoeken naar een evenwicht tussen zich aanpassen en zichzelf blijven is begonnen.

Het autonome hoogbegaafde kind.
Als een hoogbegaafd kind inderdaad de balans vindt tussen zich aanpassen aan het schoolsysteem/klasgenoten en het trouw blijven aan zichzelf, dan behaalt het goede scores op school en zet het ook daarbuiten bijzondere prestaties neer op gebieden waarin het geïnteresseerd is. Het kind heeft zijn eigen weg gevonden om zich te kunnen ontwikkelen en voldoening te voelen bij wat het doet. Dit is het stereotype beeld van een hoogbegaafd kind.

Als het mis gaat…
Helaas voldoet niet ieder hoogbegaafd kind aan dit beeld. Het lukt lang niet alle hoogbegaafde kinderen om de juiste balans te vinden tussen zich aanpassen en trouw blijven aan zichzelf. Een deel past zich te veel aan, een ander deel juist te weinig. Beide groepen vinden geen goede manier om zich te ontwikkelen en voldoening te putten uit hun prestaties. Ze raken hun bruisende manier van zijn kwijt, scoren minder goed dan je zou verwachten en worden moeilijk herkend als hoogbegaafd.

Het aangepaste hoogbegaafde kind.
De hoogbegaafde kinderen die zich te veel aanpassen aan de norm, verliezen het contact met wie zij werkelijk zijn. Deze aangepaste kinderen functioneren op school (in eerste instantie) naar behoren, maar ouders merken dat ze hun levensvreugde kwijt raken, ze hun zelfvertrouwen verliezen en dat ze onder hun verwachte niveau presteren. Buikpijn en hoofdpijn zijn vaak gehoorde klachten. Sommige van deze kinderen reageren thuis hun frustraties af in woedeaanvallen, pesten of ander negatief gedrag. Anderen trekken zich steeds verder terug en voelen zich depressief. Zonder de juiste begeleiding kunnen deze kinderen steeds verder afglijden en in het uiterste geval volledig uitvallen.

Het onaangepaste hoogbegaafde kind
De andere groep hoogbegaafde kinderen die de balans niet vindt tussen zich aanpassen aan school en trouw blijven aan zichzelf, verliest zich in het zich afzetten tegen zijn omgeving. Uitdagend en recalcitrant gedrag, weigeren van werk of het niet serieus nemen van werk leidt tot onderpresteren. Ook deze groep vindt niet de manier om zich te ontwikkelen en voldoening te putten uit prestaties. Zonder goede begeleiding kunnen deze kinderen steeds verder verstrikt raken in probleemgedrag en uiteindelijk volledig uitvallen op school.

Om hoogbegaafde kinderen te helpen om zich evenwichtig te ontwikkelen is aandacht nodig voor de volgende punten:

  1. Het onderwijs zodanig aanpassen dat ook het hoogbegaafde kind werkelijk kan leren en zich kan ontwikkelen.
  2. Zorgen voor een pro-actief en positief opvoedingsklimaat dat gericht is op groei.
  3. Aansluiten bij de specifieke kenmerken van hoogbegaafde kinderen
  4. Zorgen voor contact met ontwikkelingsgelijken.
  5. Bieden van uitdagende activiteiten

Aangepast onderwijs

Hoogbegaafde kinderen hebben het nodig om hun leergierigheid, creativiteit en gedrevenheid tot uiting te laten komen in het werk op school. Is die ruimte er niet en worden ze te veel in het keurslijf van het klassikale lesprogramma geperst, dan raken ze ontmoedigd en hebben ze niet het gevoel zinvol bezig te zijn.

Kinderen die gewend zijn te makkelijk werk te doen ontwikkelen bovendien onvoldoende leerstrategieën die ze later in hun leven wel nodig hebben. Ook daarom is het belangrijk dat een hoogbegaafd kind passend onderwijs krijgt dat aansluit bij zijn leerbehoefte.

Er zijn vele manieren om het onderwijs beter aan te laten sluiten bij een hoogbegaafd kind:

  • Compacten ( herhaling uit het curriculum schrappen)
  • Verrijken (complexere stof aanbieden – hogere orde denken)
  • Versnellen ( klassen overslaan)
  • Plusklassen ( binnen de school of buitenschools)
  • Leonardo scholen ( klassen met alleen hoogbegaafde kinderen en een aangepast curriculum)

Niet alle hoogbegaafde kinderen zijn gelijk. De één zal genoeg hebben aan het compacten van de lesstof aangevuld met verrijkingsstof. Een ander is beter op zijn plek op een Leonardoschool.

Ook scholen verschillen sterk in de mate waarin ze in kunnen spelen op de behoeften van een hoogbegaafd kind. Een school met een individueel leerplan per leerling en een hoge uitstroom naar het VWO is waarschijnlijk een betere match dan een school met weinig tot geen differentiatiemogelijkheden en een hoge uitstroom naar het vmbo.

Het is belangrijk om een goede match te vinden tussen wat het kind nodig heeft en wat de school kan bieden. Soms zal het nodig zijn om van school te veranderen.

Er zijn verschillende instrumenten beschikbaar om te helpen bepalen hoe en in hoeverre een school tegemoet kan komen aan de onderwijsbehoefte van hoogbegaafde kinderen, zoals:

  • Routeplan
  • Checklist hoogbegaafdenwijzer onderwijs
  • VersnellingsWenselijkheidslijst

Op de site van Stichting Leerplan Ontwikkeling ( SLO) zijn deze hulpmiddelen te downloaden.

Aansluiten bij specifieke kenmerken van hoogbegaafde kinderen.

Het spreekt voor zich dat hoogbegaafde kinderen onderling erg van elkaar verschillen.
Toch zijn er enkele kenmerken te noemen die veel voorkomen onder hoogbegaafden. Door deze kenmerken te begrijpen wordt het mogelijk om beter aan te sluiten bij het kind. Veelvoorkomende kenmerken van hoogbegaafde kinderen zijn oa:

  • intensiteit / sensitiviteit
  • introversie
  • a-synchrone ontwikkeling

Intensiteit/ sensitiviteit.
Hoogbegaafde kinderen zijn vaak intense en sensitieve kinderen.
De gerenommeerde onderzoeker Dabrowski ziet het als aangeboren prikkelgevoeligheid ofwel ‘overexcitability’. De stress die door de prikkelgevoeligheid ontstaat is nodig om tot uitzonderlijke prestaties te komen. Zo is een kok met een grote zintuiglijke prikkelgevoeligheid beter in staat om verfijnde smaken te creëren dan een kok die minder gevoelige smaakpapillen heeft. Dabrowksi onderscheidt 5 gebieden van prikkelgevoeligheid:

  • psychomotorische prikkelgevoeligheid
  • zintuiglijke prikkelgevoeligheid
  • intellectuele prikkelgevoeligheid
  • imaginaire prikkelgevoeligheid
  • emotionele prikkelgevoeligheid.

De kunst is om hoogbegaafde kinderen te helpen bij het zoeken naar acceptabele uitingsvormen en passend gedrag te leren i.p.v. de eigenschap te bestrijden. Bijv. Een kind dat niet in slaap kan komen omdat hij de gedachtestroom in zijn hoofd niet kan stoppen (psychomotorische prikkelgevoeligheid) kun je helpen door het ontspanningsoefeningen te leren. Voor dit kind kan een ontspanningsoefening effectiever zijn dan een boekje voorlezen, omdat het verhaal de ideeënstroom alleen maar verder aanwakkert.

Introversie
Introverte mensen doen energie op als ze op zichzelf zijn. Het contact met anderen kost energie.
Extraverte mensen daarentegen doen energie op in contact met anderen. Op zichzelf zijn kost juist energie.
Zowel introverte als extraverte mensen kunnen wel of niet sociaal vaardig zijn. Het onderscheid zit hem in de manier waarop je energie opdoet.
In de maatschappij is de meerderheid (3:1) extravert en zo is de maatschappij ook ingericht. Op school zijn er weinig mogelijkheden om tot jezelf te komen. Als je drukte op een verjaarsfeestje liever vermijdt is de kans groot dat je als vreemde vogel wordt gezien. Omdat ze afwijken van de norm zullen introverten bewuster ruimte moeten creëren om energie op te doen.
Susan Cain legt dit concept prachtig uit. Klik op de link naar haar fimpje in het menu “inspiratie”.
De meerderheid van de hoogbegaafden is introvert. Introverte kinderen hebben hulp nodig om ruimte te creëren om op te laden.

A-synchrone ontwikkeling
A-synchrone ontwikkeling houdt in dat kinderen zich op het ene ontwikkelingsgebied sneller ontwikkelen dan op het andere gebied. In de praktijk betekent dit dat je te maken hebt met “meerdere leeftijden in 1 kind”.
Bijvoorbeeld: een kind van 6 is nieuwsgierig naar wat er in de wereld gebeurt en kijkt graag naar het jeugdjournaal, maar krijgt nachtmerries omdat het de vele indrukken in emotioneel nog niet kan verwerken.

Uitdaging bieden

Hoogbegaafde kinderen hebben meer uitdaging nodig om verveling te voorkomen en zich lekker te voelen.
Uitdaging bieden kan door samen leuke dingen doen, of door activiteiten aan te bieden waarbij ze hun hersens kunnen laten kraken.

Samen leuke dingen doen

is niet alleen gezellig maar ook nog eens nuttig omdat gedeelde ervaringen verbinden. Daarom deze rubriek als inspiratiebron voor leuke activiteiten.
Veel plezier samen!

  1. Leuke activiteiten en workshops in het Museon in Den Haag.
    Workshop edelstenen slijpen, knutsel een skelet in het atelier, maak je eigen watermolen, en nog veel meer.
    klik hier voor het activiteitenaanbod van het Museon.
  2. Met zoekkaarten de natuur in.
    Stichting Veldwerk Nederland heeft meer dan 30 zoekkaarten ontwikkeld om de natuur te ontdekken.
    Bijv. zoekkaart “paddestoelen”, “schelpen en slakken van strand en wad”, “vlinders” enz.
    klik hier voor de website van Veldwerk Nederland voor allerlei leuke materialen om de natuur te ontdekken.
  3. Natuurspeeltuin de Speeldernis in Rotterdam
    Lekker met water en modder knoeien, door bosjes en riet struinen, broodjes bakken bij het kampvuur, verstoppertje spelen en bijna niet te vinden zijn….
    klik hier voor de website van natuurspeeltuin De Speeldernis.
  4. MuseumJeugdUniversiteit
    Interessante colleges voor kinderen in musea verspreid over het land.
    klik hier voor de website van MuseumJeugdUniversiteit.
  5. De Ontdekhoek
    Voor wie drukte geen probleem is, kan de “Ontdekhoek” een leuk en leerzaam uitje zijn. Op meerdere plaatsen in Nederland bestaan deze werkplaatsen waar kinderen van 4 tot 14 jaar allerlei leuke proefjes kunnen doen. Bijvoorbeeld: ontdekken hoe je met zware keien snelstromend water kunt tegenhouden, hoe je van een aardappel chips kunt bakken, hoe je foto’s ontwikkelt enz.
    Klik hier voor de website van de ontdekhoek
  6. Speurtochten door de Haagse Natuurverkenners
    Lekker wandelen in de natuur rond Den Haag en ondertussen van alles leren over de natuur. Er zijn 5 speurtochten per jaar. Kijk voor de data en
    Klik hier voor informatie over de data en locaties .
  7. Nationaal Park de Biesbosch
    Wij hebben veel plezier beleefd aan de excursies vanuit de bezoekerscentra in het Nationale Park de Biesbosch. Bij de bevervaartocht zaten onze kinderen zeer ingespannen uit te kijken naar bevers en we hebben er nog veel gezien ook.
    Tijdens de herfstexcursie zijn we, gewapend met spiegeltje en zoekkaart, onder leiding van een leuke gids op zoek gegaan naar paddenstoelen.
    Klik hier voor de Biesboschagenda
  8. Corpus in Oegstgeest.
    Voor wie geïnteresseerd is in het menselijk lichaam is Corpus een heel leuk en interessant museum. In kleine groepjes word je rondgeleid door ‘het lichaam’,oa. aan de hand van prachtige 3D filmpjes. Van te voren boeken is aan te raden om te voorkomen dat je lang moet wachten tot er plek is in een groepje. Na de rondleiding zijn er vele intereactieve spelletjes. Toegang vanaf 8 jaar.
    Klik hier voor de website
  9. Space Expo Noordwijk
    Voor diegenen die alles willen weten over het heelal en de ruimtevaart.
    Klik hier voor de website
  10. Oertijdmuseum in Boxtel
    Het grootste geologische museum van Nederland.
    Klik hier voor de website
  11. Escher in het Paleis in Den Haag
    Leuk met speurtocht en computerspelletjes waar je je hersenen voor moet laten kraken.
    Klik hier voor de website met meer informatie
  12. Het Legermuseum in Delft
    Ontzettend leuk museum, met speurtocht, als ridder verkleed meedoen aan riddergevechten, stormbanen. Veel mogelijkheden om je lekker uit te leven.
    Klik hier voor de website.
  13. De Spelerij in Dieren
    Ze omschrijven zichzelf als “De wonderlijkste speel- en ontdekplek van Nederland.” In de “uitvinderij”, een overdekte werkplaats, kun je van alles maken.
    Klik hier voor de website.
  14. Science Centre Delft.
    Er is van alles te doen zoals: workshop bootjes maken, Cradle 2 Cradle hutten bouwen (bij mooi weer), piepschuim snijden (bij regen), demonstratie racen met gist in het Biolab. Vanaf 9 mei 2012 is iedere woensdagmiddag Het Uitvinderslab open.
    klik hier voor de website
  15. Science Center Nemo in Amsterdam
    Ontdek zélf hoe de wereld werkt. Voor elk wat wils.
    Klik hier voor de website.

Ben je enthousiast over een leuke activiteit? Geef hem door aan vanderzee@buromare.nl en ik zet hem op deze site

Activiteiten om je hersens te laten kraken.

Heeft uw kind extra uitdaging nodig? Hieronder volgen enkele websites om lekker mee aan de slag te gaan. Heeft u zelf tips geef ze s.v.p. door via het contactformulier

Informatie zoeken over allerlei onderwerpen
Klik hier voor de website van Schooltv Beeldbank
Klik hier voor de website van Klokhuis

Zelf een boek schrijven en laten drukken
Klik hier voor de website van Kinderschrijflab
Klik hier voor de website van Brave New Books – Self publishing van Bol.com

Zelf een digitaal prentenboek en cartoons maken
Klik hier voor de website van Storybird
Klik hier voor de website van ToonDoo

Zelf films maken
Klik hier voor de website van CinekidStudio
Klik hier om Movie Maker te downloaden om film te maken in windows

Programmeren met Scratch
Klik hier voor de website om te leren hoe je allerlei leuke programmaatjes kunt maken, zoals interactieve strips, muziekprogrammaatjs en spelletjes.

Webopdrachten maken
Klik hier voor opdrachten om hoger niveau van denken te stimuleren

Wetenschapsknooppunt
Klik hier voor lesmateriaal en praktijkvoorbeelden voor spannende, inspirerende en leerzame lessen en activiteiten over wetenschap en technologie op de basisschool

Rekenen / wiskunde:

 Taal:

Topografie:

Natuur en Techniek:

Geschiendenis:

Filosofie:

Engels:

Studievaardigheden, Tips en Hulpprogramma’s om beter te leren

  • Leren is een makkie; tips om makkelijker te leren
  • eFact; hulpmiddel om studieboeken sneller en beter te doorgronden
  • Digischool; tips en oefeningen
  • Wrts; hulpmiddel om woordjes te leren/overhoren