Wat te doen als je kind niet tegen zijn verlies kan

Doel: leren omgaan met competitie.

 

Achtergrond.

We leven in een competitieve maatschappij. Kinderen vergelijken op school of thuis voortdurend hun resultaten met die van anderen. Daarom is het, los van hoe wij als ouder of leerkracht zelf tegen competitie aankijken, belangrijk dat kinderen om leren gaan met winnen en verliezen.
Om jezelf te ontwikkelen is het nodig om jezelf uit te dagen en te overwinnen. In competitie met anderen kun je jezelf tot een hoger niveau optrekken.
Ons doel zou daarom ook niet moeten zijn om competitie te verminderen maar om kinderen te leren op een prettige manier te winnen en zich niet volledig uit het veld geslagen te voelen als ze verliezen. Kinderen kunnen er veel profijt van hebben als ze dit goed kunnen. Kinderen die leren te verliezen zonder zich een ‘loser’ te voelen ontwikkelen veerkracht.

Onderpresteerders (mensen die minder presteren dan waartoe ze in staat zijn) hebben vaak moeite met competitie. Dit kan op verschillende manieren tot uiting komen.
Sommigen vermijden het liefst elke vorm van competitie en vluchten in niet-competitieve, passieve activiteiten, zoals lezen, tv-kijken, enzovoort. Natuurlijk is er niets mis met lekker een boek lezen, maar als het een manier is om uitdaging uit de weg te gaan, ontwikkelen ze zich minder dan als ze de uitdaging wel zouden aangaan.
Anderen gaan alleen de competitie aan als ze grote kans maken om te winnen. Ze willen graag laten zien hoe goed ze zijn en gaan op deze gebieden maar al te graag de competitie aan. Het valt daarom ook vaak niet op dat ze in wezen moeite hebben met competitie. Maar als ze de dingen waar ze niet kunnen winnen uit de weg gaan ontwikkelen zich minder dan zou kunnen.

Kinderen (mensen) die competitie uit de weg gaan beperken hun kansen om vaardigheden te leren en veerkracht te ontwikkelen. Hierdoor komen ze op achterstand, zullen ze zich steeds minder bekwaam voelen en hun angst om te falen zal toenemen. Deze neerwaartse spiraal zal niet vanzelf doorbroken worden. Het is belangrijk om deze kinderen bewust te leren omgaan met competitie.

 

Werkwijze.

Stimuleer bij kinderen die vluchten in passieve activiteiten ook actieve interesses waarin ze doelen kunnen behalen, grenzen kunnen verleggen en zelfvertrouwen kunnen opbouwen. Dit kan van alles zijn zoals skeeleren, Pokemon kaarten verzamelen, wat dan ook. Het gaat erom dat ze zich inspannen om verder te komen.

Stimuleer bij kinderen die alleen competitie aangaan als ze ergens heel goed in zijn, om ook activiteiten te ontplooien waar ze niet zo goed in zijn.

Richt je op het leerproces, de inzet en het doorzettingsvermogen en niet zozeer op het resultaat. Zo ondersteun je een “groei mindset”. Meer informatie hierover is te vinden in een voorgaand bericht over het doorbreken van faalangst.

Stimuleer wedstrijdjes tegen zichzelf waarbij ze hun grenzen verleggen.

Speel af en toe competitieve gezelschapsspelletjes en gebruik het bewust als goede oefening.

  • Laat je kind niet expres winnen.
  • Laat je niet leiden door medelijden.
    Besteed geen aandacht aan verdriet/frustratie of angst om weer mee te doen. Accepteer dat je kind zich op dat moment voelt zoals hij zich voelt en vertrouw erop dat hij er mee om kan gaan.
  • Haal je kind niet over om toch weer mee te doen als het is afgehaakt. De aandacht die je daarmee geeft houdt het gedrag in stand.
  • Ga zo veel mogelijk gewoon door met het spel. Kies er bewust voor om het plezier voor jezelf en anderen niet te laten bederven.

 

Tips en valkuilen.

Als er grote drama’s ontstaan als je kind verliest, is de verleiding misschien groot om je kind te laten winnen of om spelletjes uit de weg te gaan. Trap niet in deze valkuil maar zie het als signaal dat je kind op dit vlak nog veel te leren heeft en ga er juist actief mee aan de slag.

 

Als jij goede ervaringen hebt waar wij van kunnen leren, deel ze dan s.v.p. in het onderstaande opmerkingen veld.

 

Bronnen:

Dweck, C. S. (2008) Mindset; The New Psychology of Success. New York: Ballentine Books.

Rimm, S.B. (2008) Why Bright Kids Get Poor Grades; and what you can do about it. Scottsdale: Great Potential Press.

Reacties

10 reacties op “Wat te doen als je kind niet tegen zijn verlies kan”

  1. Linda Bruins Slot avatar
    Linda Bruins Slot

    Heel herkenbaar en goed om weer te horen.
    Ik vind het vooral lastig welke uitdagingen ik hem moet geven. HIj is alleen gemotiveerd voor dingen die hij kan, dus begint al niet aan andere dingen. Ik ben zelf ook niet zo creatief in het bedenken van die dingen. Heeft iemand tips voor concrete activiteiten?

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Ik zou beginnen met aansluiten bij de dingen die hij al doet. Ieder kind, ook een kind dat uitdaging uit de weg gaat, doet iedere dag ook dingen waar hij zich voor inspant; al is het maar om een volgend level in een computerspel te behalen. Als we bewust gaan letten op die momenten dat een kind zich wel inzet en zijn grenzen verlegt, en hier positieve aandacht (let op het verschil tussen prijzen en aanmoedigen!!)aan besteden, zal het steeds gemakkelijker gaan.

  2. Marian van Diem avatar

    Hallo Marieke,

    In mijn praktijk kwam een jongetje die teveel last had van competitie. Hij wilde per se winnen. Iedere keer als zijn voetbal elftal verloor snauwde hij zijn teamgenoten af, waarna hij en en de rest van het elftal een vervelende weekhadden. Ze zagen hem als hun leider.
    Tot hij bij een kinderfysiotherapeut kwam die hem leerde te juichen als ze een wedstrijd verloren hadden. Toen hij dit deed keek het hele elftal hem aan alsof hij van een andere planeet kwam. Ze noemden hem ‘loser’ en kickten hem uit de groep. Vanaf dat moment nam zijn competitiedrang op andere terreinen fors toe. Vooral in ‘veilige’ situaties, zoals thuis en op school.
    Gelukkig zijn er mensen die kinderen echt willen en kunnen helpen!

    Groetjes,
    Marian van Diem

  3. Sandra Ledegen avatar
    Sandra Ledegen

    Wij spelen regelmatig het spel ‘de boomgaard’, in die spel speel je samen met de andere spelers tegen de raaf. Dus ofwel win je allemaal en verliest de raaf, ofwel verlies je allemaal en wint de raaf.
    Wij hebben dit spel leren kennen via de thuisbegeleiding. Zo kan hij het gevoel van winnen of verliezen delen met anderen.

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Ja, leuk spel voor jonge kinderen, daar hebben wij in ons gezin inderdaad ook goede ervaringen mee. Nu ze ouder zijn vind ik “Pandemie” een aanrader. Het doel van het spel is samen te werken om met elkaar uitbraken van ziektes te voorkomen en ziektes uit te roeien. Veel nadenken en strategische keuzes maken en het is een hele uitdaging. Het lukt ons vaker niet dan wel; maar met elkaar verliezen is makkelijker….

    2. Kimberly avatar
      Kimberly

      Goede tip! Bruikbaar ????

  4. Conny avatar
    Conny

    Wat bij mijn kinderen helpt, is ‘verwachtingen managen’. Uitleg geven wat er kan gebeuren, dat er ook andere factoren in het spel zijn, niet alleen focussen op het winnen. Mijn dochter van 10 rijdt bijv. paardrij-proeven waarbij gejureerd wordt op veel punten, en een verschil ontstaat zó maar waardoor vaak moeilijk is in te schatten hoe hoog je eindigt. Door de nadruk te leggen op het doel (‘een winstpunt behalen’, dwz minimaal 210 punten) in plaats van de positie in de eindlijst (‘hoogste met minimaal 227 punten’ o.i.d.) , én op het rapport van de jury waar juist tips/opmerkingen op staan waar je wat mee kunt en óók wat al goed gaat, maak je het leerproces wat er achter zit zichtbaar voor het kind. En niet de competitie. Op het moment dat zij leert van haar vorige ‘fouten’ (opmerkingen) en daar op verder borduurt de volgende keer door daar extra op te letten, is ze bezig met beter-worden. En dat is iets anders dan de-beste-zijn. Ik denk dat dat besef ook belangrijk is, al moeten ze daar misschien wat ouder voor zijn en is het voor jongere kinderen gewoon nog moeilijk.
    Ook bij moeilijker gezelschapsspellen werkt dit trouwens, door bijv. een compliment te geven als je kind laat zien nieuw inzicht te hebben of een slimme actie te hebben gedaan, ook al win je daar misschien niet mee, je spel wordt écht wel steeds beter! (en natuurlijk kun je niet altijd op tegen 3 jaar oudere óók zeer intelligente kinderen… hoewel ze onlangs Kolonisten van Catan van ons en haar broer gewonnen heeft !)

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Hoi Conny,
      Mooi voorbeeld van kijken naar het proces i.p.v. het resultaat. Dank voor je aanvulling. Groeten, Marieke

  5. Kimberly avatar
    Kimberly

    Sommige dingen zijn erg herkenbaar staan goede, verschillende manieren van hoe ermee om te gaan! Me zoontje heeft erg sterke competitie drang en kan er moeilijk mee omgaan als hij verliest ben dit tegengekomen toen ik bij Google intypte kinderen niet tegen verlies kunnen bijzonder dat ik gelijk op deze pagina kwam waar het ook voorkomt bij hoogbegaafde kinderen me zoontje heeft een hoog IQ boven de 130 is het zo dat hoogbegaafde kinderen hier vaker mee te maken hebben? Thnx voor de goede tips!

    1. Marieke avatar
      Marieke

      Beste Kimberley, Het is niet zo dat alle hoogbegaafden een sterkere competitiedrang hebben of slechter tegen hun verlies kunnen. Het is wel vaak zo dat hoogbegaafden dingen intenser beleven. Dus als een hoogbegaafde competitief is ingesteld en verliezen moeilijk vindt, kan hij dit denk ik wel sterker beleven.