Doel: een positief zelfbeeld.
Achtergrond.
In een vorige blog gaf ik aan dat de intensiteit van een hoogbegaafd kind vaak verkeerd begrepen wordt en dat ze aan de lopende band expliciet of impliciet de boodschap krijgen dat ze raar, vervelend of lastig zijn. Ik heb toen ‘Ik Kies voor mijn Talent’ van Luk Dewulf aangehaald als tool om tegenwicht te bieden tegen negatieve beoordelingen en bewust op zoek te gaan naar de onderliggende kwaliteiten.
Klik op de link voor de blog Hoe je je kind steunt om zich goed te voelen over zichzelf .
Een andere insteek om de positieve kant te onderkennen bij ‘ongewenst’ gedrag is om bewust deugden-taal te ontwikkelen.
Ieder mens beschikt over alle deugden, alleen verschilt de mate waarin we over de verschillende deugden beschikken.
Hoe meer we een deugd oefenen hoe makkelijker het wordt om deze in te zetten op de momenten dat we hem nodig hebben.
Door je bewust te focussen op welke deugden iemand laat zien en deze te benoemen, ontstaat een positieve sfeer waarin zelfvertrouwen en veerkracht groeit.
Als we doorslaan in de ene deugd kan het oefenen van een aanvullende deugd zorgen voor de balans. Als je je bijvoorbeeld heel ‘loyaal’ opstelt naar iemand, kan hij over je heen lopen als je niet ook ‘assertiviteit’ ontwikkelt.
Deugden zijn voortdurend in ontwikkeling en houden elkaar in balans. Als je een deugd nog niet goed kent op een moment dat je hem nodig hebt zul je tekort schieten.
De kunst voor ouders is om deze momenten te herkennen als leermoment en in plaats van te mopperen en te veroordelen, de situatie aan te grijpen om de nog ontbrekende deugd verder te ontwikkelen door deze voor te doen en te oefenen.
Mensen die hier meer over willen lezen raad ik het boek ‘Haal het beste uit je kind en jezelf; opvoeden met deugden‘ van Annelies Wiersma aan. Voor iedere leeftijdscategorie zijn er passende materialen om je te inspireren, bijvoorbeeld Deugdenvriendjes voor leeftijd: 0-8 (worden ook met oudere kinderen gebruikt) en het deugdenspel voor leeftijd 9-99+ (worden ook al met jongere kinderen gebruikt).
Hieronder volgt een voorbeeld hoe je aan de hand van deugden-taal de beleving van je kind kunt erkennen, troost kunt bieden, de realiteit onder ogen ziet en ondersteunt om grip te krijgen.
Werkwijze.
Bedenk op welke manier jij of anderen je kind wel eens veroordelen. Welke negatieve labels krijgt je kind? Bijvoorbeeld ‘Arrogant’.
Stel je kind heeft verder doorgedacht dan anderen, hij gelooft oprecht dat hij gelijk heeft en blijft bij zijn punt. Anderen verwijten hem dat hij ‘arrogant’ is. Hoe frustrerend moet dat voor je kind zijn? Hoe eenzaam en miskend zal hij zich voelen?
Hij heeft het nodig dat jij zijn kracht ziet, dat jij in hem blijft geloven en hem helpt om grip te krijgen op de situatie.
Bekijk de lijst met deugden of als je kaarten hebt besteld, spreid alle deugdenkaarten uit.
Leef je in in de beleving van je kind. Wat was de intentie van zijn gedrag? Vraag naar zijn overwegingen. Welke deugd schuilt achter het ‘ongewenste’ gedrag.
Zou het bij ‘arrogantie’ in de beleving van je kind ook kunnen gaan om bijvoorbeeld:
- ‘idealisme’? Durfde hij grote dromen te hebben en te handelen alsof ze uit zouden komen?
- ‘loyaliteit’? Bleef hij loyaal aan zichzelf en aan wat hij wist dat juist was?
- ‘assertiviteit’? Had hij de moed om op te komen voor dat waarin hij gelooft?
- ‘voortreffelijkheid’? Deed hij zijn uiterste best om de taak op een zo hoog mogelijk niveau te verrichten?
- …..
Erken en benoem de deugden die je kind wel met het ‘ongewenste’ gedrag laat zien. “Je laat ‘loyaliteit’ zien, je bleef loyaal aan wat je wist dat juist was”. Door van jou te horen welke deugden hij inzet leert hij zichzelf beter kennen en krijgt hij grip.
Soms is een deugd zo sterk aanwezig dat het ontwikkelen van een compenserende deugd nodig is om de balans te houden. Bekijk nogmaals de lijst met deugden. Bedenk welke deugd je kind nog te ontwikkelen heeft. Welke deugden zouden hebben geholpen om ‘loyaliteit’ effectiever tot uiting te laten komen en zou je willen stimuleren (=groeideugd)? Wat draagt bij aan een goede balans?
Bij ‘arrogantie’ bijvoorbeeld:
- Tact? Je houdt rekening met de gevoelens van anderen. Je kiest zorgvuldig hoe je iets zegt want je weet hoe groot de invloed van je woorden op iemand kan zijn.
- Billijkheid? Je openstellen voor de gezichtspunten van anderen. Je zoekt naar wat juist is voor alle betrokkenen.
- Hoffelijkheid? Anderen vriendelijk en tactvol behandelen. Je neemt de tijd om mensen te laten uitspreken. Je laat zien dat je anderen waardeert en respecteert
Word je samen met je kind de komende tijd extra bewust van de betreffende groeideugd. Bespreek wat de deugd inhoudt; bijvoorbeeld aan de hand van de deugdenreflectiekaarten of de gratis downloads. Op welke momenten zie je de groeideugd terug in wat jij of je kind doet? Waar merk je dat aan? Moedig je kind aan om de groeideugd verder te ontwikkelen en in praktijk te brengen.
Hier nog enkele voorbeelden uit het boek van “Opvoeden met deugden” :
Tips en valkuilen.
Stop met reageren vanuit verontwaardiging en verwijt, kalmeer jezelf en kies voor positieve, constructieve aanpak die bijdraagt aan een positief zelfbeeld. Gebruik de deugden niet om je kind verwijten te maken over de nog ‘ontbrekende’ deugden. Stel jezelf open voor het zien van de deugden die er wel al zijn en oefen met de deugden die verdere ontwikkeling behoeven.
Deugden zijn geen zijns-toestand. Je ‘bent’ niet behulpzaam/geduldig/eerlijk…. Je gedraagt je in de ene situatie wel behulpzaam/ geduldig/ eerlijk en in de andere niet. In de ene situatie lukt het al wel om de deugd in te zetten en in de andere nog niet. Oefening baart kunst.
Deugden-taal is een manier om leiding te geven aan je kind om het te helpen zijn innerlijke autoriteit te ontwikkelen; het vermogen om zelf morele keuzes te maken en met de consequenties van het gedrag om te gaan.
Bron: Wiersma (2014). “Haal het beste uit je kind én jezelf; Opvoeden met deugden.” Uitgeverij ACT on Virtues. Geïnspireerd op de deugdenboeken van Linda Kavelin-Popov.
Heb jij voorbeelden hoe jij deugden-taal gebruikt voor een positieve ontwikkeling? Inspireer ons door ze met ons te delen in onderstaand opmerkingenveld.
