Grenzen stellen zonder straf

Achtergrond.

Negatief gedrag roept bij ouders vaak automatisch de reactie op om terecht te wijzen en negatieve consequenties te bedenken om negatief gedrag te ontmoedigen.
Omdat dit mechanisme zo is ingeburgerd kost het vaak moeite om het anders te doen.
Ik wil hier graag tegenwicht tegen bieden door een andere manier van opvoeden nog eens te belichten.
Deze andere aanpak is bij het opvoeden van hoogbegaafde kinderen nog extra van belang omdat hoogbegaafde kinderen heel gevoelig zijn voor rechtvaardigheid en congruente communicatie.

Kinderen hebben sturing nodig op een ondersteunende i.p.v.  een bestraffende manier. Hoe je dat doet wil ik aan de hand van het volgende voorbeeld illustreren.

Stel: Je kinderen zijn heel wild aan het stoeien en rennen en maken in hun overmoed een kunstwerk kapot.

Het grote verschil tussen straffen en sturing zit in een verschil in basishouding.

In straf zit verwijt, schuld en veroordeling besloten. Het is gericht op gehoorzamen en is gebaseerd op het uitgangspunt dat een kind stopt met ongewenst gedrag als de negatieve consequenties ervan vervelend genoeg zijn. Bijvoorbeeld: apart zetten, niet mogen wii-en, zakgeld inhouden voor een nieuw kunstwerk, etc. Je hoopt dat je kind zich voortaan beter zal gedragen als hij nu de negatieve consequenties ervaart.

Sturing houdt in dat je zonder verwijt en veroordeling doet wat nodig is met respect voor het kind én jezelf én de situatie.  Sturing voldoet aan de volgende criteria:

• Je bent  én vriendelijk én ferm tegelijk.
• Je geeft een kind een gevoel van verbondenheid en ertoe te doen.
• Je leert het kind belangrijke vaardigheden en eigenschappen
• Je nodigt het kind uit te ontdekken hoe bekwaam het is
• Het is effectief op de lange termijn

Dat betekent in deze situatie dat je misschien eerst zelf moet afkoelen voordat je er op een vriendelijke, respectvolle manier mee om kunt gaan.  Als je zover bent ga je het gesprek aan. Richt je op oplossingen niet op schuld. Je ondersteunt je kind om verantwoordelijkheid te nemen en manieren te zoeken hoe hij de schade kan herstellen.  Bijvoorbeeld: helpen opruimen van de scherven, zakgeld bijdragen voor een nieuw kunst werk, nieuw kunstwerk maken, etc.

De uitkomst van straf of sturing zou zelfs hetzelfde kunnen zijn, nl. zakgeld inleveren. Het verschil  zit in jouw houding.
Het oude kunstwerk is met geen van beide manieren terug. Maar de aanpak is bepalend voor wat het kind leert.  Leert hij dat hij slecht is en boete moet doen, of leert hij verantwoording te nemen voor zijn gedrag?

Veel ouders zijn bang dat hun kind vooral zal proberen om onder de gevolgen uit te komen en er hardere maatregelen nodig zijn. Mijn ervaring is dat kinderen als ze respectvol en ondersteunend behandeld worden wel degelijk goed willen doen. Bovendien ga jij alleen akkoord met een oplossing die ook voor jou goed is. Als ze gewend zijn om aangepakt te worden, hebben ze misschien even tijd nodig om te vertrouwen op deze nieuwe aanpak. Oefening baart kunst.

Je had er natuurlijk ook voor kunnen kiezen om eerder in te grijpen. “Hier in de kamer wordt niet gestoeid en gerent. Rennen en stoeien mag buiten” En ook hier is je basishouding van groot belang. Zeg je dit vanuit verwijt en  irritatie of zeg je dit vriendelijk en ferm en straal je non-verbaal uit dat je het meent.

En als ze door blijven hollen en stoeien, geef je dan alsnog straf, geef je op, of ondersteun je hen om zich aan de regel te houden en zet je hen vriendelijk en ferm en zonder verwijt buiten de deur? Je begrijpt dat ik dit laatste voor ogen heb.

Er is een groot verschil tussen je kind ‘de les leren’  en je kind te ondersteunen om iets te leren. Je kind voelt het verschil feilloos aan. Je basishouding maakt het verschil.

Heb jij vragen over jouw aanpak of wil je je ervaringen delen, maak dan gebruik van onderstaand opmerkingenveld.