Doel: loslaten van prestatiedruk op zindelijkheid, ondersteunen van natuurlijk leerproces.
Achtergrond.
Zindelijkheidstraining is in onze maatschappij buiten proportie geraakt. Ouders vertellen trots hoe jong hun kind al zindelijk was. Er wordt veel geprezen en menig stickervel beplakt om kinderen zo vroeg mogelijk zindelijk te maken. Zindelijkheid is een prestatie.
Kinderen kunnen zich hierdoor gefrustreerd voelen als het nog niet lukt om aan de verwachtingen te voldoen, of ze willen bewijzen dat ze macht hebben door te weigeren te doen wat jij wilt.
Er wordt heel wat (onbewuste) machtsstrijd rond zindelijkheid uitgevochten.
Voor intense kinderen kan het moeilijk zijn om zich los te maken van de interessante dingen waar ze mee bezig zijn om naar de wc te gaan. Ze hebben simpelweg geen tijd voor zoiets triviaals. Sommigen zullen zelfs niet eens voelen dat ze naar de wc moeten omdat ze zo opgaan in hun bezigheden. Dat kan betekenen dat ze wat meer ‘ongelukjes’ hebben dan andere kinderen.
Kinderen met een grote behoefte aan autonomie kunnen zich verzetten als ze grote druk voelen om zindelijk te worden en kunnen (onbewust) weigeren te doen wat hun ouders zo belangrijk vinden.
Faalangstige kinderen kunnen bang zijn tekort te schieten en gaan het leerproces liever uit de weg.
Kinderen met een rijke fantasie en een goed voorstellingsvermogen kunnen allerlei enge dingen in het hoofd halen waarom de wc een gevaarlijke plek is die ze liever vermijden.
In een maatschappij waarin het belangrijk wordt gevonden dat kinderen vroeg zindelijk zijn, is de druk op ouders groot om hun kind ‘zindelijk te maken’, zeker als hij later zindelijk is dan gebruikelijk. Er ontstaat gemakkelijk een negatieve dynamiek van frustratie, faalangst of verzet.
Hoe harder jij gaat werken om je kind zindelijk te maken hoe groter de kans dat je in een strijd terecht komt. En raad eens wie gaat winnen….
Als je je zorgen los kunt laten, gaat het meestal vanzelf, soms met wat constructieve ondersteuning (tenzij er medische problemen zijn).
Werkwijze.
Laat je niet opjutten door de prestatiedruk uit je omgeving om je kind ‘zindelijk te maken’. Laat los. Kinderen leren normaalgesproken vanzelf om zindelijk te zijn. Hoe meer jij er een punt van maakt hoe groter de kans dat je dit natuurlijke leerproces dwarsboomt.
Meestal komt er vanzelf een moment waarop een kind nieuwsgierig wordt en wil ontdekken hoe dat gaat op de wc, zeker als ze zien dat papa/mama/ andere kinderen naar de wc gaan. Wacht dat moment rustig af en sluit erbij aan.
Wacht tot je kind 2,5 jaar oud is voordat je überhaupt begint met ‘zindelijkheidstraining’, tenzij kinderen zelf aangeven dat ze op het potje/wc willen.
Koop een leuke po die klein genoeg is zodat je kind er zelf mee aan de slag kan. Laat kinderen zo lang of kort op het potje zitten als ze zelf willen zonder iets te moeten.
Begin in een periode dat het lekker warm is. Laat je kind naakt (buiten) spelen terwijl jij aanwezig bent en een boek leest of gewoon kijkt. Als je kind begint te plassen zet je hem op de po. Zeg “Mooi zo – In het potje” of iets in die trant . Doe dit zo vaak als nodig is voor je kind om te beseffen dat de po/wc een goede plek is om te plassen/poepen.
Zeg of doe geen dingen waardoor je kind zich schaamt, zich schuldig voelt of voor gek staat als het mis gaat. Doe niet meteen weer een luier om maar zeg “Dat hoort erbij, je mag gewoon blijven oefenen”. Ruim samen de troep op zonder verwijt.
Stop met alles waaruit blijkt dat jij het belangrijk vindt dat je kind zindelijk is.
- Stop met belonen en prijzen zoals stickervellen, snoepjes, of opmerkingen zoals “wat kan jij al goed op het potje plassen”. Dit vergroot slechts het verzet of de prestatiedruk.
- Stop met uitleggen en waarschuwen.
Leer kinderen (vanaf 4 jaar) op een rustig moment hoe ze zichzelf kunnen verschonen en hun vieze spullen zelf in de wasmachine kunnen wassen. Let hierbij op een respectvolle, vriendelijke houding en toon. Voorkom dat je gaat beleren en verwijten. Het is absoluut niet bedoeld als straf!
Als kleren vies zijn geworden leid je je kind vriendelijk en vastberaden naar z’n kamer om schone kleren te kiezen. Leid je kind vervolgens naar de badkamer en vraag of hij zich alleen wil opknappen of met jou erbij om hem gezelschap te houden. Doe het niet voor hem.
Met ‘vriendelijk en vastberaden’ bedoel ik accepterend, zonder gezucht, verwijt of boze houding, maar wel daadkrachtig. Houd vol, geef niet op maar blijf vriendelijk en respectvol.
Tips en valkuilen.
Als je kind tussen de 3 en 4 jaar oud is en nog niet zindelijk is, laat dan een dokter onderzoeken of er een medische reden is. Een kind dat de ene keer wel en de andere keer niet z’n behoefte op kan houden en naar de wc kan gaan, noem ik zindelijk, maar heeft nog wat oefening nodig.
Als er geen medische reden is kan het zijn dat jullie in een (onbewuste) machtsstrijd zijn beland. Kijk nog eens goed naar je eigen gedrag en onderzoek in hoeverre jij hard werkt om hem zindelijk te maken. Stop daarmee als dat zo is en laat los. Laat je kind simpelweg de consequenties ervaren en er mee omgaan. Ga niet redden of beschermen. Ga ook niet beleren, verwijten of consequenties opleggen. Consequenties opleggen is iets heel anders dan consequenties ervaren.
Sommige kinderen vinden het moeilijk om op tijd naar de wc te gaan als ze ergens mee bezig zijn. Praat hierover. Zoek samen met je kind naar oplossingen die hem zouden kunnen helpen. Maar let erop dat het zijn leerproces blijft, niet iets dat van jou moet. Ga niet voorschrijven, controleren, helpen herinneren, zeuren.
Gebruik groeitaal: “Ik zie dat je het nog moeilijk vindt om op tijd te gaan. Gewoon blijven oefenen.” Of “Ik zag dat het je al vaker lukte om op tijd naar de wc te gaan”
Sommige kinderen vinden het vies om op een po hun behoefte te doen. Een wc-bril verkleiner op de wc kan dan beter werken.
Sommige kinderen zijn bang dat er bijvoorbeeld enge dieren in hun billen bijten als ze op de wc zitten. Ga het gesprek aan, lees samen boeken, zoek naar oplossingen. Voorkom dat je een strijd maakt van zindelijk worden. Heb vertrouwen. Het komt vanzelf, misschien iets later dan je zou willen, maar het komt waarschijnlijk vanzelf.
Bronnen:
Deze blog is deels gebaseerd op “Positive Discipine A-Z ; 1001 Solutions to Everyday Parenting Problems”. van Jane Nelsen, Lynn Lott en Stphen Glenn.
